Khái niệm cơ bản về ống kính

Bài gốc: http://sdesign.vn/tin-tuc/bai-3:-khai-niem-co-ban-ve-ong-kinh-220.html

Đang cố chụp một số người nhưng không thể đưa tất cả mọi người vào trong ảnh. Bước lùi lại phía sau nhưng có một bức tường, một vách đá hoặc cái gì đó khiến không thể làm được điều này, vì vậy phải bảo mọi người xích lại gần nhau hơn. Hoặc nhìn thấy một con chim ở phía xa, vồ lấy máy ảnh và sẽ có một bức ảnh bầu trời với một đốm tí xíu vô vọng ở giữa khung ảnh.

• Những tư thế tạo dáng chụp ảnh tập thể ( 19/06/2013 )
• Những tư thế tạo dáng chụp ảnh cho 2 người ( 19/06/2013 )
• Những tư thế tạo dáng chụp ảnh cho nam ( 19/06/2013 )

1) Ưu điểm của máy ảnh sử sụng ống kính rời
+ Thứ nhất, các máy ảnh thay thế được ống kính cho phép gắn bất kỳ ống kính nào cần. Không như các máy du lịch đơn giản với ống kính không thể tháo rời không bị hạn chế bởi nhà sản xuất thân máy.
+ Thứ hai, mỗi người đều có nhu cầu và ngân sách khác nhau bởi vậy thông thường mong muốn không dừng lại ở một ống kính, có thể chọn các ống kính phù hợp.
+ Thứ ba, điều gì xảy ra khi mua một máy ảnh khác? sẽ có hai ống kính giống hệt nhau.
Canon bán nhiều máy ảnh EOS kèm theo ống kính. Những ống kính này gọi là ống kính bộ, nhưng không phải tất cả chúng đều là các ống kính chất lượng cao. Thường thường, thích mua thân máy phù hợp với mình và tìm những ống kính tốt gắn lên nó.

2) Thế nào là ống kính góc rộng (wide), ống kính tiêu chuẩn (normal) và ống kính tiêu cự dài (tele)?
Đang cố chụp một số người nhưng không thể đưa tất cả mọi người vào trong ảnh. bước lùi lại phía sau nhưng có một bức tường, một vách đá hoặc cái gì đó khiến không thể làm được điều này, vì vậy phải bảo mọi người xích lại gần nhau hơn. Hoặc nhìn thấy một con chim ở phía xa, vồ lấy máy ảnh và sẽ có một bức ảnh bầu trời với một đốm tí xíu vô vọng ở giữa khung ảnh.
Trong mỗi trường hợp trên, trường nhìn tạo ra bởi ống kính không phù hợp với chủ đề.
+ Trường hợp thứ nhất, ống kính không đủ “rộng” để lấy toàn cảnh và trong
+ Trường hợp thứ hai ống kính không đủ “dài”.

Có ba loại ống kính chính được phân chia theo “lượng cảnh vật” mà chúng thu được, và trường nhìn mỗi loại được xác định bởi một đặc tính quang học gọi là chiều dài tiêu cự ống kính.

+ Ống kính normal: Một ống kính được gọi là normal nếu trường nhìn tương tự như trường nhìn mắt người. Thông thường, một ống kính normal trên máy phim 35 mm có chiều dài tiêu cự là 50 mm hoặc tương đương. Ống kính normal phù hợp để chụp gần nhưng không tiến được quá gần vào đối tượng, như khi chụp một ảnh bán thân trong một căn phòng bình thường.



+ Ống kính góc rộng wide: Một ống kính góc rộng có thể tạo được một vùng cảnh vật lớn hơn. Điều này có hai điểm lợi- thứ nhất có thể có một vùng phong cảnh rộng lớn và thứ hai là chụp được một khu vực rộng hơn trong một căn phòng bình thường. Nếu chụp một nhóm bạn bè trong một bữa tiệc tối sẽ cần một ống kính góc rộng trừ khi có thể lùi ra xa để chụp được tất cả mọi người. Trên máy ảnh 35 mm, ống kính góc rộng có chiều dài tiêu cự là 35 mm hoặc nhỏ hơn.



+ Ống kính tele: Nhìn qua một ống kính tiêu cự dài (tele) tựa như nhìn qua một kính viễn vọng vậy, nó làm hẹp góc nhìn và làm đối tượng có cảm tưởng gần lại hơn trong thực tế. Một ống kính tiêu cự dài có chiều dài tiêu cự khoảng trên 70 mm.



Có rất nhiều chủng loại ống kính trong mỗi nhóm trên. Chẳng hạn, có thể có một ống kính 28mm, là ống góc rộng vừa phải không đắt tiền, hoặc có thể có ống kính 14 mm rất đắt có thể chụp cả một vùng cảnh lớn, rất tốt khi mô tả bầu trời rộng lớn. Tương tự có thể gắn ống kính 85 mm lên máy ảnh để chụp chân dung, hoặc có thể bán ôtô mình đi để tậu một ống kính600 mm mà muốn mang đi đâu phải có cả một va li to đùng nhưng cho phép chụp khuôn mặt một chú chim từ khoảng cách xa lắc.

3) Sự khác biệt giữa ống kính đa tiêu cự (zoom) và ống kính một tiêu cự (prime).
Ống kính một tiêu cự: là ống kính mà trường nhìn (và chiều dài tiêu cự) không thể điều chỉnh được, chỉ có một cách để chụp được nhiều hay ít đối tượng là phải tiến lại gần hay lùi xa khỏi vật chụp (đôi khi gọi là zoom bằng chân, dù kỹ thuật này không tạo ra hiệu quả giống hệt như khi thay đổi chiều dài tiêu cự) hoặc phải mang theo rất nhiều ống kính với các chiều dài tiêu cự khác nhau để thay thế chúng tuỳ tình huống chụp.

Một ống kính đa tiêu cự: là ống kính mà trường nhìn có thể thay đổi. Chẳng hạn nếu không thể chụp hết nhóm bạn, chỉ cần xoay vòng zoom trên ống kính cho đến khi đạt được yêu cầu, hoặc khi con chim ở quá xoay có thể quay ngược lại để kéo nó lại gần hơn.

Cho đến cuối những năm 1980, ống kính một tiêu cự vẫn là loại được bán chủ yếu bởi vì từ khía cạnh quang học việc chế tạo ống kính một tiêu cự chất lượng cao chụp được những bức ảnh sắc nét vẫn rẻ hơn nhiều so với chế tạo một ống kính đa tiêu cự loại thường thường. Nhưng ống kính một tiêu cự rõ ràng là bất tiện vì sẽ phải đi tới đi lui khi chụp hình. Cuối những năm 80, ống kính đa tiêu cự càng ngày càng thông dụng hơn.

Vậy tại sao vẫn muốn ống kính một tiêu cự ? Do ống kính một tiêu cự dễ sản xuất hơn và có ít nhóm thấu kính hơn nên ống kính một tiêu cự thường cho một bức ảnh sắc nét hơn phần lớn các ống kính đa tiêu cự. Hoặc nếu muốn có nhiều ánh sáng hơn qua ống kính để có thể chụp ngay tại các vị trí thiếu sáng thì ống kính một tiêu cự sẽ phù hợp hơn vì rất khó sản xuất ống kính đa tiêu cự thoả mãn yêu cầu này. Một số nhiếp ảnh gia nhiều kinh nghiệm, khó tính cho rằng sử dụng ống kính một tiêu cự rất quan trọng đối với các nhiếp ảnh gia non kinh nghiệm vì buộc họ phải học về chiều dài tiêu cự và luật phối cảnh.

4) Vậy ống kính nào nên mua cho chiếc máy ảnh mình?
Khi mua một cái máy ảnh có rất nhiều thứ cần phải cân nhắc đến, bởi vậy câu hỏi này không thể có câu trả lời nếu không giải quyết được các vấn đề sau:
- Chính xác th muốn chụp ảnh gì?
Mục đích chụp ảnh sẽ ảnh hưởng đến mọi quyết định khác. sẽ chụp phong cảnh? Chân dung?
Ví dụ :Con cái hay các vật nuôi? Hoa? Chim chóc hoang dã? Thể thao? Kiến trúc? Giao
thông?…
- Có thể chi bao nhiêu tiền?
Có thể chi cả đống tiền cho ống kính, bởi vậy quyết định ngân sách là điều rất quan trọng.
- Muốn mua các ống kính mới hay đã sử dụng?
Câu hỏi này cũng đặt ra khi mua một máy ảnh mới.
- Muốn ống kính đa tiêu cự hay một tiêu cự?
Ống kính một tiêu cự nói chung có chất lượng quang học cao hơn ống kính đa tiêu cự trừ những ống kính đa tiêu cự chuyên nghiệp và rất đắt tiền, tuy nhiên các ống kính một tiêu cự thường khiến phải đi vòng vòng để đóng khung đối tượng chụp.
- Muốn có một ống kính nhanh không?
Liệu có muốn chụp trong những hoàn cảnh thiếu sáng mà không cần chân máy hay flash? hay chụp chân dung với hiệu ứng làm mờ nền? những yêu cầu này cần một ống kính nhanh cho phép nhiều ánh sáng hơn đi qua.
- Muốn mua một ống kính Canon hay hãng khác?
Các nhà sản xuất ống kính độc lập cho ra rất nhiều ống kính chất lượng nhưng cũng có nhiều ống không được như vậy, sẽ phải cân nhắc và nghiên cứu. Những ống kính này có vấn đề về sự tương thích với máy ảnh cả hiện tại và trong tương lai.
- Quan tâm đến tính tiện lợi hay chất lượng sản xuất?
Một ống kính lấy nét chậm hoặc bất tiện khi sử dụng thường có chất lượng quang học hơn các ống kính khác trang bị động cơ nhanh. Các động cơ USM dạng vòng tốc độ nhanh, êm và có thể thay thế hoàn toàn lấy nét tay nhưng các ống kính có động cơ này thường đắt hơn các ống kính khác.
- Chất lượng quang học nào là quan trọng?
Độ sắc nét và tương phản được hầu hết chúng ta quan tâm, nhưng còn độ méo hình thì sao? Nhiều ống kính đa tiêu cự rẻ tiền gây méo hình rất nhiều và không thích hợp khi chụp kiến trúc, chúng cũng dễ gây hiện tượng loé hình (làm giảm tương phản và tạo ra các điểm sáng loé trong ảnh khi luồng sáng mạnh như mặt trời chẳng hạn nằm gần hoặc trên khung hình)

5) Ống kính nào nên mua cho chiếc máy ảnh EOS?
Có hai điều nên lưu ý:
+ Thứ nhất: máy ảnh số EOS rất đắt tiền nên không nên chỉ chú tâm tìm những ống kính rẻ nhất có thể. Nếu đã bỏ ra rất nhiều tiền để mua thân máy thì việc mua một ống kính rẻ tiền là điều không kinh tế chút nào, điều này chẳng khác gì bỏ ra cả đống tiền để mua một dàn CD và âm ly chất lượng cao để rồi cắm vào chúng một cặp loa đồ chơi vậy, chất lượng âm thanh cuối cùng thật khập khiễng với cặp loa này cũng như chất lượng ảnh thật khập khiễng với các ống kính rẻ tiền. Nên tránh mua các ống kính thuộc loại “quá rẻ”.
+ Thứ hai: trừ vấn đề về hệ số thu nhỏ (crop factor) việc lựa chọn ống kính cho máy KTS giống hệt cho máy phim. chụp loại ảnh nào? có cần ống kính góc rộng chụp phong cảnh không? hay cần ống kính đa tiêu cự tốc độ lấy nét nhanh cho chụp thể thao? Một ống kính đa tiêu cự ngắn và nét để chụp chân dung? sẵn sàng mang theo mình bao nhiêu kg khi chụp ảnh?…

6) Những ký hiệu ghi trên thân ống kính


Mọi ống kính đều có các ký hiệu ghi trên thân chứa đựng những thông tin quan trọng về đặc điểm nó. Khi mua ống kính phải rất cẩn thận, hai ống kính tên có vẻ giống nhau nhưng có thể khác nhau một trời một vực kể cả giá tiền.

Cách đọc chỉ số ống kính


EF: “EF” là hệ ống kính của Canon. Nếu là “EF-S”, nghĩa là ống kính có thể gắn được trên thân máy Canon mà sử dụng cảm biến có kích thước APS-C
28-300mm: Đây là khoảng tiêu cự của ống kính. Và với hai chữ số có nghĩa đây là ống kính có thể thay đổi tiêu cự được (zoom lens) từ 28mm đến 300mm.
F3.5-5.6: Con số này thể hiện độ mở khẩu độ tối đa của ống kính. Nó cũng thể hiện đây là ống kính “nhanh” hay “chậm”.
IS: “IS” là viết tắt của Image Stabilizer là bộ chống rung hay ổn định hình ảnh, ống kính có ghi “IS” nghĩa là có bộ chống rung bên trong.
USM: “USM” viết tắt của Ultrasonic Motor, một dạng động cơ mạnh giúp quá trình lấy nét tự động nhanh và rất êm.

Ví dụ:
CANON LENS EF 28-80mm 1.5-5.6 Φ58mm
+ EF- Ký hiệu ống kính dạng EF (có chấm đỏ trên ống kính)
+ 28-80mm- Chiều dài tiêu cự ống kính, trong trường hợp này có hai giá trị vì ống kính là đa tiêu cự có thể thay đổi giá trị từ 28mm ở góc rộng nhất đến 80mm ở góc hẹp nhất, những số này đo bằng milimét biểu thị góc thu hình ống kính.
+ 1.5-5.6- Chỉ khẩu độ lớn nhất mà ống kính đạt được. Đây là ống kính đa tiêu cự có hai giá trị khẩu độ- f/3.5 và f/5.6
+ Φ58mm- Chỉ đường kính vòng lắp kính lọc, nói cách khác, kính lọc đường kính 58mm lắp vừa trên ống kính này.

CANON LENS EF-S 200mm 1:2.8L II USM. Ø72mm.
+ EF- S Ký hiệu ống kính dạng EF – S(ống có chấm trắng vuông nhỏ).
+ 200mm- Chiều dài tiêu cự ống kính, có một giá trị vì ống kính là ống một tiêu cự.
+ 1:2.8- Chỉ khẩu độ lớn nhất mà ống kính đạt được. Đây là ống kính khá nhanh vì giá trị khẩu độ f/2.8 tương đối lớn, nhất là với ống kính 200mm.
+ L- Chỉ loại ống kính dạng L “luxury” Canon, nói chung đây là dạng ống kính tốt nhất Canon, chúng được đánh dấu bằng đường viền đỏ trên đuôi ống.
+ II- Chỉ phiên bản thứ hai ống kính này với cùng các đặc tính tương tự.
+ USM- nghĩa là ống kính này sử dụng động cơ siêu thanh (ultrasonic) để lấy nét. Các ống kính sử dụng USM không thuộc dòng L được đánh dấu bằng đường viền vàng trên đuôi ống. Thường thì các ống kính dòng L đều sử dụng USM nhưng chỉ có một viền đỏ
+ Φ72mm- Chỉ đường kính vòng lắp kính lọc, nói cách khác, kính lọc đường kính 72mm lắp vừa trên ống kính này.

7) Ảnh hưởng ống kính đến ảnh chụp

Việc thay đổi ống kính sẽ làm thay đổi góc nhìn cũng như độ sâu của ảnh​

Mỗi ống kính có một độ dài tiêu cự riêng được đo bằng milimet(mm) nhằm xác định được góc nhìn hay là khả năng bao phủ của ống kính. Tiêu cự càng ngắn, góc nhìn càng rộng hơn và càng dài thì góc nhìn hẹp hơn.

Góc nhìn của ống kính: để máy ảnh ở một chỗ và thay đổi vài ống kính​

Góc nhìn chụp phụ thuộc vào ống kính:
Những hình ảnh trên được chụp tại cùng một vị trí, chỉ có ống kính là được thay đổi . Bạn sẽ thấy, tiêu cự càng ngắn, ống kính sẽ bao phủ rộng hơn, và tiêu cự càng dài, thì độ bao phủ hẹp hơn hay nói cách khác là khung cảnh được kéo lại gần hơn. Số tiêu cự gấp đôi cũng đồng nghĩa là vật thể trong khung ảnh cũng sẽ to gấp đôi lên.

Phối cảnh của ống kính: hãy thử xem sự khác nhau khi ta chụp một chủ đề ở một góc độ không đổi nhưng thay đổi các ống kính khác nhau.​

Chủ thể không đổi góc độ, nhưng hậu cảnh thay đổi:
Một lần nữa khi ta dùng các ống kính khác nhau, nhưng vẫn giữ cùng góc độ chụp chủ thế, bạn sẽ thấy hậu cảnh sẽ thay đổi khác nhau. Với tiêu cự ống kính càng ngắn, phối cảnh phía sau càng nhiều. Và tiêu cự ống kính càng dài, thì cảnh vật phía sau như gần lại với chủ thể hơn. Bằng cách thay đổi ống kính (hay thay đổi độ dài tiêu cự), bạn có thể thay đổi góc nhìn cũng như là thay đổi chi tiết của hậu cảnh phía sau.


Giảng viên: Nguyễn Duy Hoàng, bộ môn Thiết kế đồ họa

HoangND - SdesignVN​