Siêu trăng, to hay nhỏ

Tình hình là sau đợt siêu trăng vừa rồi thấy nhiều bác thắc mắc là trăng nhỏ, bình thường, tại sao chả thấy nó to bao nhiêu, "siêu trăng nước ngoài nó thế", "ánh trăng lừa dối" hay là "chỉ toàn ảnh photoshop"... rồi còn cả mấy trang mạng chế ảnh tưởng tượng-thực tế nữa chứ :]]]
Nói chung là sau khi thấy nhiều ý kiến như vậy nên mình quyết định viết bài này nhằm giải đáp thắc mắc cho những ai chưa hiểu (mình nghĩ nhiều bác cũng giải thích giống ý mình).

Trăng tháng 2
​

Đúng là hôm siêu trăng nó to hơn bình thường nhưng không lớn hơn bao nhiêu, nếu chúng ta không biết cách quan sát thì cũng chả thể nào nhận ra, thậm chí còn thấy nó bé hơn trăng bình thường.

trăng tháng 8-2014 (trái) và trăng tháng 11-2016 (phải)
​

Nhìn lên bầu trời đêm, xung quanh đen thui không có gì, ta khó có thể xác định được trăng to nhỏ cỡ nào (dù có mây cũng không có một tỉ lệ cụ thể nào để mà so sánh). Ở tấm hình trên, bên phải mình chụp sát ngày siêu trăng, còn bên trái là một ngày trăng rằm tháng Tám bình thường. Ta thấy trăng bên trái to hơn? Chẳng qua chụp xong sau đó cắt-crop lại hình thôi, và lý do thấy to là bởi vì “so với khung hình” thì nó to hơn trăng bên phải, chứ nhìn vô ta cũng chả biết nó to hơn hay nhỏ hơn ở ngoài đời thật.
Vậy, mục đích mình đưa ra 2 tấm hình trên để muốn cho biết rằng sẽ khó có thể nhận thấy độ lớn nhỏ của trăng nếu không có gì “đứng kèm” với nó. Vâng, bạn có thể thấy trăng nhỏ bé hoặc lớn hơn rất nhiều nếu có vật thể đứng kèm với nó. Buổi tối bạn nhìn lên trời, thấy trăng trên mái nhà, trên tán cây, qua kẽ lá, trên cây cột đèn đường, những lúc như thế thì trăng ở đúng kích thường bình thường, nho nhỏ của nó.

Trăng trên tán cây - tháng Ba
​

Đây là trăng qua tán cây, với cái cách nhìn trăng bình thường, phổ biến mà ta vẫn thường nhìn. Ở đây trong ảnh không chỉ có mình trăng mà nó còn có tán cây đứng kèm nữa, khi ta nhìn vào ảnh cũng như nhìn trăng ngoài đời với góc độ thế này, trăng chỉ nhỏ bé lấp ló qua tán lá thôi. Đơn giản là vì chúng ta ở quá gần cái cây, quá gần cái vật thể đứng cùng với trăng, dù rằng biết trăng ở xa sẽ nhỏ nhưng khó có thể hình dung và nhận thấy điều đó được, chỉ biết nhìn... và thấy nó nhỏ. Nhìn lên bầu trời, những thứ ở xung quanh, nhà cửa, cây cối, cột điện cột đèn,v.v... Trăng đang “bị so sánh” với những vật thể ở quá gần, quá to so với nó.

Vì thế trăng to hay nhỏ phụ thuộc vào rất nhiều vào vật thể đi cùng với nó và ta “đứng cách” cái vật thể đó bao xa. Khi ở xa, mọi thứ trở nên nhỏ lại, và lúc trăng đứng cùng với những thứ nhỏ bé như vậy, tự nhiên nó sẽ to ra. :”>

Trăng trên núi Minh Đạm - tháng Mười Một
​

Đây là trăng mọc lên từ núi Minh Đạm, Long Điền, Bà Rịa - Vũng Tàu. Ở đây, mình nhìn trăng với khoảng cách gần 20km tính theo đường chim bay từ Núi Lớn cho đến núi Minh Đạm. Như các bạn có thể thấy, ở khoảng cách này, thì cả núi Minh Đạm cũng "bỗng chốc thu bé lại gần bằng mặt trăng". Hãy thử tưởng tượng phía xa trên đỉnh núi ấy, trên cái mỏm nhô cao cao của ngọn núi ấy, có một tòa nhà to cao 5-10 tầng xem, lúc đấy nó sẽ đứng tới đâu mặt trăng, rất bé đúng không. Hai tấm ảnh trên đây mình vừa so sánh có kích thước và vị trí của mặt trăng hoàn toàn bằng nhau, trùng nhau so với khung hình. Nếu bạn lấy 2 tấm hình để lên nhau thì mặt trăng đều nằm cùng 1 vị trí và có cùng kích thước.

Nói chung là qua đây, mình không nói về vấn đề thiết bị hay nhiếp ảnh gì, chỉ muốn chia sẻ cho nhiều người đơn thuần chỉ là muốn ngắm trăng, nghe báo đài nói là có siêu trăng, và cũng hứng thú muốn chiêm ngưỡng cảnh “trăng nó to” ra sao thì đừng thất vọng khi nhìn lên trời và “cảm thấy” trăng nó nhỏ. Bởi vì lớn hay bé thế nào là do cách chúng ta quan sát nó thôi. Để quan sát được thì cũng nên kiếm một vị trí nào đó có tầm nhìn tốt, thông thoáng và có thể phóng tầm mắt ra xa, nhìn thấy trăng cùng với những vật thể cách mình hàng cây số. Về thời điểm thì nên là lúc trăng ở gần chân trời, vì những lúc như vậy, trăng mới ở gần sát đất và “thể hiện” kích thước của mình so với những thứ nhỏ bé dưới đất được.
Khi nhìn kiểu đấy, thì với ta tháng nào cũng là siêu trăng cả
(có hơn thì siêu trăng cũng hơn tí xíu thôi)

Ảnh chụp hôm 14/11/2016
​

Tấm trên này thì không cảm thấy nó to bao nhiêu bởi lúc đấy mình đứng khá gần Pullman, từ bên kia bờ hồ Bàu Sen nhìn qua cũng chưa đến 1km nữa, nên nhìn pullman khá lớn so với trăng. Tại hôm đấy cũng lười đi xa tìm góc nữa (mình là người Vũng Tàu). Nhưng với khoảng cách này thôi, thử tưởng tượng có người đứng trên nóc của cái chòi trên tầng thượng khách sạn ấy, mắc áo choàng gió thổi bay bay (like a superhero ) crop lại ta sẽ có một tấm hình trăng to lớn với người hùng nhỏ bé bên dưới rồi.

Giờ mình cũng xin chia sẻ một chút xíu luôn về khía cạnh nhiếp ảnh cho mấy bác chụp hình. Tại cũng hóng hình trăng trên mạng mà thấy nhiều bác phải ghép do chênh sáng quá. Đừng chụp trăng vào buổi tối, mình thấy rất, rất nhiều bác để đến trời tối, trăng lên cao rồi mới chụp trăng, lúc đấy nhìn trăng vừa "cảm thấy" nó nhỏ lại vữa không thấy được cảnh xung quanh. Các bác phải hiểu lúc khi đó chênh sáng của trăng và cảnh nó gần như cực đại rồi, không thể nào lấy cả 2 được. Hãy chụp trăng vào lúc trời chạng vạng, lúc đấy trăng còn chưa sáng quá và cảnh cũng chưa tối hẳn, chênh sáng của trăng và cảnh không lớn bao nhiêu, lúc đó vừa thấy được kích thước lớn của trăng cũng như vừa đủ cân bằng ánh sáng cho cả bức hình rồi.

Kết lại bài này lại chủ yếu là muốn nói về vấn đề to hay nhỏ của trăng thôi. Bạn ấy không thật sự to cũng chả phải là nhỏ, quan trọng là cách chúng ta nhìn bạn ấy ra sao. Nhiều lúc nói đến vấn đề này là mình lại nhớ cái chuyện ngày xưa xem đâu đó trên tivi về thuyết tương đối và ngón tay cái của Einstein Nói chung đã rút ra được là...
Hãy đưa ngón tay ra, và bạn sẽ thấy:
“Cả thế giới bỗng chốc thủ nhỏ lại bằng... một ngón tay.”

​