Chia sẻ kinh nghiệm làm freelance cho các newbie

Chào các bạn, mình lập topic này nhằm thu hút kinh nghiệm của những người đã từng trải khi làm freelance để cho các bạn đi sau rút kinh nghiệm nhanh hơn, làm tốt hơn. Một mình mình thì không thể bao quát hết được tất cả các ngành trong Art & Design nên mình mong muốn các bạn đã có kinh nghiệm đóng góp một chút chia sẻ của các bạn để cho cộng đồng design ngày càng phát triển.
Mình xin được mở đầu trước. Mình vẽ freelance về storyboard cho các công ty làm TVC, Viral, MV, Film ... Kinh nghiệm sau 5 năm làm việc của mình như sau:
1. Kiếm việc: tạo portfolio (hồ sơ năng lực) chỉ liên quan tới việc mình cần nhận, đăng tải và share trên các web, diễn đàn, group về chuyên ngành (chú ý không spam), tất nhiên phải đăng tải cả trang cá nhân của mình nữa.
2. Khi nhận việc: Tuyệt đối đừng đưa cái tôi chất "Nghệ" quá lớn (nếu người thuê bạn là họa sỹ thì chắc họ thông cảm, còn nếu là art director hay agency thì bạn out là cái chắc), từ tốn và hết sức chú ý đến yêu cầu của họ. Nếu có thể, hãy tìm hiểu thông tin người đang làm việc với mình như điện thoại, email (thường 2 cái này có thể dẫn đến trang cá nhân trên FB) nếu có thông tin của công ty thì tìm hiểu xem công ty đó có hiển thị thông tin trên google không hay là một công ty "ma" chưa từng nghe tên.
3. Khi làm báo giá đừng báo giá trên trời, đừng lấy giá của các công ty thiết kế mà thay đổi thành của mình (vì nếu không họ đã đi thuê công ty chuyên chứ chả vạ gì hên xui đi thuê freelance) Nhưng cũng đừng phá giá để kéo việc về mình, nó chỉ làm bạn càng ngày càng tụt dốc hoặc chỉ nhận được việc lởm. Khi đã deal được giá nếu làm hợp đồng được là tốt nhất, đừng chủ quá chủ quan nhận về làm hùng hục rồi bị lừa. Bạn nên thương lượng để khách trả trước 30-50% giá trị công việc cho mình. Các job mình làm hầu hết là dưới 10tr VNĐ nên mình không làm hợp đồng và cũng không cần đặt trước bao giờ. Một cái may nữa là các đối tác mình làm việc đều là công ty lớn có uy tín nên chưa từng bị tình trạng quỵt tiền.
4. Khi làm, nên research và tạo một moodboard liên quan cho job mình nhận (cái này áp dụng cho tất cả các ngành chứ ko riêng gì mình). Thường xuyên contact với đối tác để tránh trường hợp làm vật vã xong bắt sửa lại toàn bộ, để rồi tình trạng: final, final lần 1, final lần 2 ...final lần n xảy ra . Có thể bạn chưa tin nhưng mình đã áp dụng cách vừa làm vừa contact với đối tác, ví dụ sketch mình gửi một lần, style frame mình gửi một lần, camera view mình gửi một lần, color tone mình gửi tiếp, và đến cuối cùng mình làm full job và gửi đi final file và chưa khi nào bị feedback sửa lại. Trừ khi mình hiểu nhầm và làm sai kịch bản thôi. Cố gắng phân bổ thời gian và hoàn thành đúng deadline (xong trước càng tốt) khách hàng sẽ rất vui khi bạn xong trước deadline và gửi cho họ duyệt lần cuối trước khi deadline cán mốc.
5. Sau khi gửi file final thì yêu cầu họ nếu approve nếu ok qua email. Rồi cho một cái hẹn chính xác (ngày và giờ) để thanh toán. Đừng kiểu dây dưa nhắn tin hay gọi điện thoại : Chị/anh ơi, tiền job của em có chưa ....bla bla. trước ngày hẹn 1 ngày gọi điện trực tiếp thông báo ngày mai giờ đấy, ngày đấy em lên lấy tiền job. Nếu họ dời ngày thanh toán thì đừng vội lồng lộn lên, hãy bình tĩnh nói chuyện, đừng kiểu lên mạng xã hội thông báo cty này lừa tôi, cty kia lừa tôi bla bla vội, vì cách này chỉ khiến cho bạn bị mất điểm với những người khác có ý định thuê bạn làm. Thường tiền job sẽ được trả vào đầu tháng sau nếu làm đúng thủ tục.
6. Nên tìm, dịch và hiểu về một số từ ngữ chuyên ngành. Nếu bạn "dốt" tiếng Anh như mình thì sẽ rất khó khăn cho lần đầu tiên vì 100% các Art Director hay Agency ... sử dụng từ chuyên ngành khi giao tiếp đó.
Mình có thể giới thiệu sơ bộ một số từ:
-/ Art Director (giám đốc nghệ thuật - người có thể không giỏi về việc làm nghệ thuật nhưng giỏi về tổng hợp công việc, phân việc cho họa sỹ).
-/ Agency: Nôm na là các công ty dịch vụ chuyên về quảng cáo, marketing, truyền thông.
-/ Creative : Sáng tạo.
-/ Job: việc làm .
-/ Project: Dự Án.
-/ Timeline: nôm na là tiến trình các mốc thời gian.
-/ Approve: Xác nhận, đồng ý, nhất trí.
-/ Moodboard: Là một cái bảng tập hợp hình ảnh, dữ liệu tham khảo liên quan tới việc bạn đang làm.
-/ Deal: Thỏa thuận.
-/ Portfolio (hồ sơ năng lực) : Có thể là hình ảnh, video, bản vẽ tay trên sketchbook (sách ký họa). ....
-/ Còn nhiều mà mình ko nhớ, nhờ các bạn update thêm cùng mình.
7. Nếu bạn tuân thủ được quy trình trên thì chúc mừng bạn đã gia nhập tốt vào thế giới freelance. Trước đây mình có biết phải đi tìm job ở đâu đâu. Thế là một ngày kia bạn mình (là 3d artist) giới thiệu cho 1 job vẽ, mình làm tốt sau đó các job tiếp chị art director sau tự động liên hệ với mình. Một cái hay nữa là là các art director và agency của các công ty chơi với nhau nhiều, người này rỉ tai người kia, thế là số đt của mình có tên trong danh bạ của nhiều công ty khác. Nhưng công việc không phải đều suôn sẻ thế. Năm 2013 mình làm job Number One Chanh cho 1 công ty mới lạ hoắc, ngày làm job trúng ngày sinh nhật của mình, bạn bè bố mẹ làm cơm tổ chức sinh nhật, mình thì làm job cho qua loa, job đó mình vẫn được trả tiền nhưng bị feedback không tốt cho lắm, và từ đó ko thấy công ty đó liên hệ lại. Trên đây là kinh nghiệm làm freelance của mình. Một lần nữa mình hy vọng các bạn, các anh/chị đã và đang làm freelance dành một chút thời gian cùng chia sẻ kinh nghiệm của chính mình nhé.
Cảm ơn các bạn đã đọc hết đến đây : ))))) (Tại mình là người thấy nhiều chữ là ngại đọc )