Những vấn đề về tư duy của các bạn mới vào nghề thiết kế ở VN (Phần 1)

Chào các bạn trên diễn đàn, mình hiện cũng ko còn trẻ và đang làm fulltime thiết kế đồ hoạ UI/UX tại Sài Gòn. Đôi khi cũng bay nhảy sang mảng minh hoạ hoặc thiết kế poster các loại nếu có hứng thú vì mình có thể vẽ tay tàm tạm. Nói về kỹ năng, mình khẳng định là thua kém nhiều bạn ở tại đây và vẫn đang trong quá trình hoàn thiện các kỹ năng. Về mặt cuộc sống, mình cũng gặp khá nhiều các tình huống và trải nghiệm trong quá trình làm thiết kế cũng như các công việc khác trước đây.

Hôm vừa rồi có một người bạn của mình nhờ hướng dẫn thêm cho cậu em thi trượt đh của cậu ta các kinh nghiệm vì cậu này có chút đam mê và muốn theo đuổi nghề thiết kế. Mình hẹn nói chuyện với cậu em này tại quán cafe khá lâu và nhận ra rất nhiều điều phổ biến mà các bạn trẻ mới tiếp xúc nghề thiết kế hoặc mới ra đi làm thắc mắc. Do đó mình viết post này nhằm chia sẻ những kinh nghiệm khi đi làm và các nhận định của cá nhân mình mà mình cảm thấy tâm đắc, mong muốn giúp các bạn còn đang mơ hồ hoặc đang bế tắc có thể tìm được câu trả lời. Đồng thời mong nhận được sự góp ý của các bạn đã trải qua nhiều hơn mình.

Mình định viết khoảng 8 phần dựa theo kinh nghiệm khi tìm việc, phỏng vấn và làm việc của bản thân:

1. Vấn đề bằng cấp tại VN
2. Gây ấn tượng trong nghề design với NTD khi bạn không có bằng cấp
3. Làm gì khi bạn chưa có project nào trong CV?
4. Thiết kế là công việc nghiêm túc
5. Cty lớn và cty nhỏ
6. Bạn làm gì lúc rảnh
7. Mục đích cuối cùng của việc design
8. Linh tinh

Quan điểm cá nhân có thể phù hợp với người này có thể sẽ ko đúng trong trải nghiệm của người khác, do đó mong các bạn tranh luận thoải mái trong lịch sự. Nếu các bạn quan tâm mình sẽ dành thời gian viết tiếp các phần do mình cũng không có thời gian để tập trung viết một lượt. Các bạn có bất cứ câu hỏi gì có thể reply thẳng ở topic, mình sẽ trả lời theo hiểu biết của mình.

Phần 1. "Ở VN không có bằng làm sao xin được việc?"

Đây gần như là câu cửa miệng mà mình dc nghe khi gặp các bạn mới vào nghề. Mình nghĩ vấn đề không phải ở VN mà vấn đề chính ở các bạn. Đã từng có một thời, cách đây khoảng 10 năm đổ lại, tại VN rộ lên sự lên án bằng cấp. Thật ra điều này đã có từ rất lâu nhưng đến khi tỉ lệ thất nghiệp của cử nhân đạt ngưỡng báo động, nó trở thành giọt nước tràn ly và hàng loạt các bài viết xuất hiện. Hầu hết các bạn trẻ chưa ra đời đều có những thời gian lầy lội trên mạng và các bạn bị ảnh hưởng bởi những tin này quá nhiều. Hậu quả, mở miệng là đổ cho bằng cấp.

Các bạn lưu ý riêng ngành CNTT và Design nó ở một khía cạnh RẤT RẤT RẤT khác. Đối với các ngành kinh tế hoặc kỹ thuật, ví dụ cty nào đó tuyển bạn làm quản lý quán café, phụ trách kỹ thuật cho xưởng hoặc kế toán, khi họ tuyển bạn, họ KHÔNG THỂ NÀO biết được năng lực của bạn ngay cho đến khi bạn làm được vài tháng rồi bạn mới gây ra lỗi nghiêm trọng. Chẳng lẽ bạn muốn họ đánh đố việc kinh doanh của họ trong ngần ấy thời gian để thử xem bạn có tài hay không? Và nộp đơn không phải chỉ có một mình bạn, có khi cả trăm, ngàn ứng viên, bạn muốn họ ban phát cơ hội thử việc cho vui cho từng người??? Nên họ phải sử dụng bằng cấp để lọc ra bớt ứng viên. Đó là lí do tại sao bạn hay nghe những người này than thở. Điều đó đúng, trong các lĩnh vực của họ. Và xin nói luôn nếu các bạn có buồn, nó đúng ngay cả ở các nước phát triển!

Riêng 2 ngành vừa nêu, tại VN khi bạn vào phỏng vấn họ có thể đánh giá được ngay năng lực của bạn, họ nhìn Portfolio, họ kiểm tra óc thiết kế của bạn, kỹ năng vẽ tay, tư duy sáng tạo của bạn, họ kiểm tra khả năng am hiểu các framework, tư duy lập trình, kỹ năng code máy, code chay trên giấy của bạn trong vài tiếng khi phỏng vấn, nên nếu bạn thực sự có khả năng (chưa cần giỏi) và bạn năng nổ thì 9/10 là bạn sẽ tìm được việc và nếu như bạn ở MIỀN NAM, và bạn làm trong 2 ngành này, và bạn nói bạn có năng lực nhưng không có bằng nên không xin được việc, mình tin rằng có lẽ bạn suốt ngày chỉ ở trên mạng, than thở với đám bạn cũng thất nghiệp như mình hoặc bạn đòi mức lương ngang bằng với sếp công ty đó.

Tại miền Bắc, mình có thể thông cảm một chút, môi trường tại miền Bắc khắc nghiệt hơn. Mình có một người quen và con trai của người này do vấn đề khó khăn trong việc làm đã từng nhờ mình giúp đỡ về chỗ ở để cậu ta vào Nam làm CNTT ở Sài Gòn, nhưng sau đó thì cậu đổi ý và theo một nghề khác tại ngoại ô miền Bắc. Những bạn nào ở miền Bắc vào confirm và cho ý kiến thêm giúp mình nhé vì mình không rành môi trường này.

Một sai lầm nữa của các bạn trẻ khi đi xin việc là nhìn vào những gì mà Agency hoặc các cty ghi trên yêu cầu. Nào là tốt nghiệp thủ khoa các ngành/trường liên quan đến Mỹ Thuật, có vài chục năm kinh nghiệm, thông thạo Ps, Ai, Ae, Pr, ID như tiếng Việt….vân vân. Và rồi các bạn nguyền rủa họ, các bạn than thở với nhau. Thì mình tin rằng bạn đáng bị như vậy vì bạn không có tư duy THỬ và tư duy THƯƠNG LƯỢNG. Thật ra các cty chỉ ghi như vậy nhằm đảm bảo cho hình ảnh của cty mình và đồng thời cũng mong muốn thu hút được nhân tài thực sự. Bạn nghĩ xem sẽ như thế nào nếu khách hàng của công ty đó biết rằng cái công ty đang gia công các sản phẩm sáng tạo cho họ mà nó lại đăng tuyển thế này:

​

Vấn đề là bạn thích thì bạn cứ nộp CV, ai cấm bạn? Chỉ có bạn tự cấm mình! Không được thì thôi đâu ai ăn thịt bạn! Ngay thậm chí với công ty họ không đăng tuyển nhưng nếu họ nhận được một CV thú vị họ cũng sẽ suy nghĩ lại. Nếu portfolio của bạn (bạn tự cho là, hoặc bạn của bạn cho là) "khủng" mà cty đó vẫn nhất quyết không nhận bạn chỉ vì vấn đề bằng cấp thì dù may mắn bạn được nhận bạn cũng nên từ chối với một môi trường như vậy. Và với kinh nghiệm của mình thì số lượng những cty thế này rất ít trong thời buổi mở cửa và trẻ hóa tư tưởng như hiện nay. Ngay bản thân bạn nếu bạn làm chủ cty tư nhận và nhận được một CV thú vị, bạn chọn bằng cấp hay bạn chọn lợi nhuận cho cty?

Mình lấy dẫn chứng luôn 1 tin tuyển dụng mình vừa xem lúc chiều để làm ví dụ (lưu ý là mình nhìn thấy ngẫu nhiên và mình không có liên quan gì đến cty này nhé):

http://forum.vietdesigner.net/threads/tuyen-gap-nhan-vien-thiet-ke-do-hoa-luong-10tr.111088/

Họ tuyển và có một thành viên nói về bằng cấp, họ nói rằng bạn cứ apply vô tư đi, bạn phỏng vấn đạt yêu cầu vẫn ok!

(Lưu ý, các agency và cty lớn và nổi trong giới, điều này sẽ hơi sai một chút, có thể bạn giỏi nhưng chưa chắc bạn được nhận, mình sẽ nói đến sau, tuy nhiên ở buổi đầu, bạn được vào làm ở một cty trung bình là điều hoàn toàn có thể)

Ngưng đổ thừa cho xã hội, muốn rèn luyện tài năng hãy dùng máy tính nhưng muốn xin được việc hãy tắt máy đi và bước ra ngoài giao tiếp với những con người thực sự.


2. "Vậy làm sao gây chú ý với NTD trong nghề thiết kế này khi không có bằng như người khác?"

Link phần 2
http://forum.vietdesigner.net/threa...-moi-vao-nghe-thiet-ke-o-vn-phan-2-cv.121633/