Văn bản "điều cần ưu tiên" ( First Things First Manifesto) - tư tưởng gây cãi trong giới designer

First Things First Manifesto (mình tạm dịch là Văn bản 'Điều Cần Ưu Tiên') là một văn bản kêu gọi sử dụng thiết kế cho những mục đích cần thiết và xứng đáng hơn. Nó được soạn thảo và kí tên bởi nhiều designer nổi tiếng của thế kỷ 20 vào năm 1964. Sau đó được viết lại năm 2000 và kí bởi nhiều designer đồng ý với quan điểm đó, nhiều người trong số họ hiện nay vẫn là những designer đứng đầu trên thế giới. Mình thấy quan điểm này rất hay và đã gây nhiều tranh cãi trong cộng đồng designer trên toàn thế giới nhưng lại không thấy được dịch ra Tiếng Việt hay dạy trong trường ĐH bao h. Nên mình đã dịch văn bản này (phiên bản năm 2000) ra Tiếng Việt để mọi người cùng tranh luận.

______________
Điều Cần Ưu Tiên

Chúng tôi, những người đã ký tên trên văn bản này, là những nhà thiết kế đồ hoạ, giám đốc sáng tạo và những người làm việc trong lĩnh vực truyền thông. Chúng tôi đã lớn lên trong một thế giới mà ngành quảng cáo được giới thiệu như đích đến hiệu quả và đánh mong đợi nhất cho tài năng của mình. Suy nghĩ này đã được bồi đắp bởi nhiều thầy cô và giảng viên, được củng cố bởi nhiều đầu sách và được tán dương bởi thị trường.


Với những phần thưởng con đường này mang lại, nhiều nhà sáng tạo đã cống hiến kĩ năng và trí tưởng tượng của mình để tăng doanh thu cho thức ăn vật nuôi, nước uống có đường, nước tẩy rửa, đồ trang sức, mỹ phẩm, thuốc lá, thẻ tín dụng, giày dép, bia rượu và các phương tiện giải trí khác. Những công việc như vậy tuy cần thiết để trang trải cuộc sống nhưng nhiều nhà sáng tạo đã để chúng lấn lướt và trở thành công việc duy nhất của thiết kế đồ hoạ. Hệ quả là thế giới chỉ nhìn nhận thiết kế như một công cụ của tính thương mại. Thời gian và trí tuệ của các nhà thiết kế đã phải dồn vào những thứ không cần thiết cho cuộc sống hoặc tệ hơn.


Nhiều người trong chúng tôi đã lo lắng về cách thế giới nhìn nhận ngành nghề thiết kế và sáng tạo. Những nhà thiết kế đang cống hiến sức lực cho quảng cáo, marketing và xây dựng thương hiệu đang thừa nhận và ủng hộ một tâm lý chung bị ảnh hưởng nặng nề bởi quảng cáo để từ đó điều khiển cách người tiêu dùng giao tiếp, suy nghĩ và ứng xử. Theo nhiều cách khác nhau, chúng ta đang góp phần vẽ ra một tương lai tồi tệ cho xã hội.


Có rất nhiều mục đích xứng đáng hơn cho khả năng của chúng ta như những vấn nạn môi trường, xã hội và văn hoá. Nhiều sự thay đổi của văn hoá, chiến dịch xã hội, sách vở, ấn phẩm, triển lãm, phương tiện giáo dục, phim ảnh, tổ chức từ thiện và các chiến dịch thông tin đang khẩn cấp cần tính chuyên nghiệp và sự giúp đỡ của chúng ta.


Chúng tôi đề xuất một thay đổi về mức độ ưu tiên trong công việc để tạo ra một môi trường truyền thông hữu ích và lâu dài hơn – một sự thay đổi trong suy nghĩ để dành sự ưu tiên cho việc khám phá và sáng tạo mang nhiều ý nghĩa thay vì cho marketing các mặt hàng. Sự tranh luận về vấn đề này đang giảm sút, nó phải được mở rộng hơn. Chủ nghĩa tiêu thụ (consumerism) đang phát triển nhanh chóng. Điều đó cần được thay đổi bởi nhiều góc nhìn khác và thiết kế có khả năng thể hiện điều đó.


Vào năm 1964, 22 nhà thiết kế và sáng tạo lỗi lạc đương thời đã kí một văn bản kêu gọi việc sử dụng một cách xứng đáng khả năng và trí tuệ của chúng ta. Với sự phát triển bùng nổ của tính thương mại trên toàn cầu, thông điệp của họ đã trở nên cần thiết và khẩn cấp hơn bao giờ hết. Ngày hôm nay, chúng tôi viết lại và cập nhật cho văn bản của họ với hy vọng những điều này sẽ được khắc vào tâm trí của mỗi người.




Kí tên bởi: Jonathan Barnbrook, Nick Bell, Andrew Blauvelt, Hans Bockting, Irma Boom, Sheila Levrant de Bretteville, Max Bruinsma, Siân Cook, Linda van Deursen, Chris Dixon, William Drenttel, Gert Dumbar, Simon Esterson, Vince Frost, Ken Garland, Milton Glaser, Jessica Helfand, Steven Heller, Andrew Howard, Tibor Kalman, Jeffery Keedy, Zuzana Licko, Ellen Lupton, Katherine McCoy, Armand Mevis, J. Abbott Miller, Rick Poynor, Lucienne Roberts, Erik Spiekermann, Jan van Toorn, Teal Triggs, Rudy Vanderlans, Bob Wilkinson.
________